Psycho-educatie heeft als doel cliënten maar ook hun familieleden die in begeleiding of behandeling zijn, te informeren over de problematiek maar ook de aspecten van behandeling. In deze module wordt een aantal voorbeelden van psycho-educatie belicht. De deelnemer krijgt rond verschillende thema’s een aantal methodieken aangereikt die je kan toepassen in je eigen werksituatie. Tevens wordt er stilgestaan bij enkele aandachtspunten voor het begeleiden van PE gaande van de gespreksstijl tot werken op maat (ambulant of residentieel, productspecifiek en individueel of in groep)
Er worden specifieke methodieken voorgesteld zoals MMM-model, Paard-ruiter metafoor en www.balkmetafoor.be die zowel individueel als in groep kunnen gebruikt worden.
In de voormiddag laten we je kennismaken met wat oplossingsgericht werken juist inhoudt en betekent. De visie van oplossingsgericht werken gaat ervan uit dat ieder mens altijd eigen competenties of krachtbronnen ter beschikking heeft, hoe complex en wanhopig een situatie ook moge zijn. De focus bij oplossingsgericht werken ligt op de gewenste situatie. In de begeleiding benadruk je de reeds bereikte successen van de cliënt en zet je de competenties en mogelijkheden van de cliënt in de verf. Doelen worden daarbij zeer concreet en haalbaar geformuleerd.
In de namiddag gaan we concreter in op wat oplossingsgericht werken kan betekenen voor en in de verslavingszorg en hoe er aan de slag kan gegaan worden met oplossingsgerichte visie en methodieken.
Wat is ‘harm reduction’? In een eerste luik van de vorming neemt Tessa Windelinkx je vanuit haar jarenlange praktijkervaring mee in het theoretische kader van definities en situering. Ze staat beschouwend stil bij wat dit betekent in de praktijk van laagdrempelige hulpverlening. De complexiteit van schadebeperking, attitudes, de rol van gebruikers e.d. worden in interactie met de groep scherper gesteld.
In de namiddagsessies splitst de groep zich op naar interesse. Wie op zoek is naar de basics over het behandelen van opioïdeafhankelijkheid door middel van substitutietherapie, kan hiervoor terecht in keuzesessie 1.1 ‘Substitutiebehandeling’ door verslavingsarts, Dr. Boiy. Terzelfder tijd zet Tessa Windelinckx enkele concrete harm reduction-initiatieven zoals spuitenruil, gebruiksruimtes… op een rijtje in sessie 1.2.
In de 2e reeks keuzesessies wordt er een verdiepend medisch luik aangeboden door Dr. Boiy over substitutietherapie. Hier zal er op maat van de groep ingegaan worden op de meer specifieke aspecten van een methadon- en buprenorfinebehandeling. Daarnaast zoemt Safe ’n Sound-coördinator Shawny Vanhoutteghem in Sessie 2.2 in op risicobeperking bij recreatief druggebruik binnen het uitgaan. Ze geeft een overzicht van de verschillende schadebeperkende interventies in het uitgaansleven (zoals o.a. Safe ’n Sound, Quality Nights, Early Warning System (EWS), drugbeleid op festivals…) én schetst hoe deze op elkaar afgestemd zijn. Deze sessie gaat voornamelijk over het delen van visie, good practises en misvattingen die vandaag de dag nog leven.
Maak je keuze. Na inschrijving kan je jouw voorkeur van keuzesessies aanduiden via modules.
– Keuzesessies 1: (13.00u – 14.30u) – kies één optie o 1.1 ‘Substitutiebehandeling’: medische en psychosociale basisaspecten o 1.2 ‘Concrete harm reduction-initiatieven’: spuitenruil, gebruiksruimtes, pill-testing…
– Keuzesessies 2: (14.45u – 16u) – kies één optie o 2.1 ‘Substitutiebehandeling’: verdiepende aspecten: (her-)opstart, verantwoordelijkheid/inspraak cliënt, meegeefbeleid… o 2.2 ‘Risicobeperking bij recreatief druggebruik in de nightlife setting’
ACT (Acceptance and Commitment Therapy) behoort tot de zogenaamde derde generatie gedragstherapieën en combineert een aantal acceptatie- met gedragsmatige technieken. Doel is het vergroten van de psychologische flexibiliteit. ACT blijkt tevens een effectieve behandelmethode voor diverse, psychische problemen waaronder ook verslaving.
Tijdens de opleiding doorlopen we de zes kernprocessen van ACT en leggen we de link met concrete voorbeelden uit de verslavingszorg: accepteren wat niet veranderd kan worden, afstand nemen van blokkerende gedachten, met de aandacht vanuit een ruimer perspectief in het hier en nu blijven (zelf-als-context), toegewijd handelen in de lijn van wat écht belangrijk is in het leven.
Specifieke aandachtspunten bij verslaving zoals weerstand, impulsiviteit en herval bekijken we vanuit ACT.
Hoe versterken deze twee problemen het problematische verloop en hoe bemoeilijkt het ene probleem de behandeling van het andere? De gecombineerde problemen blijven vaak onderbelicht. Ook de teneur blijft vaak somber. Herstel of genezing is veel moeilijker dan voor elk van deze twee problemen –verslaving en persoonlijkheidsstoornis– apart.
De combinatie kent meestal een ongunstiger verloop, met een beduidend verminderde levenskwaliteit op verschillende levensdomeinen.
In deze vorming willen we ten eerste deze ‘moeilijke combinatie’ beschrijven. We focussen vooral op twee specifieke persoonlijkheidsstoornissen, namelijk de antisociale en de borderline persoonlijkheidsstoornis. We schetsen de beperkingen en grenzen van de hulpverlener evenals de beperkingen die eigen zijn aan de problematiek.
Vanuit een gezond optimisme reiken we handvatten aan om u te leren omgaan met deze combinatie van problemen. We belichten o.a. het hanteren van regels, een werkbare behandelingsrelatie en zelfzorg en teamzorg voor de hulpverleners.
De ontwikkeling van problematisch middelengebruik behelst een complex samenspel van biopsychosociale factoren. Ook traumatische of ingrijpende gebeurtenissen leiden vaak tot problematisch middelengebruik. Als hulpverlener werkzaam in de verslavingszorg is het belangrijk om aandacht te hebben voor eventuele onderliggende traumata. Posttraumatisch stress-stoornis (PTSS) wordt vaak (te) laat of helemaal niet ontdekt omdat cliënten hun trauma’s vaak verzwijgen.
Maar hoe screen en diagnosticeer je trauma en (complexe) PTSS? En wat doe je dan als hulpverlener? Is een behandeling van een trauma risicovol tijdens de verslavingsbehandeling? Dient eerst de verslaving aangepakt te worden? Of kan er steeds op een geïntegreerde manier gewerkt worden?
In deze vorming zoemen we in op deze relatie tussen trauma en problematisch middelengebruik. We staan kort stil bij de definiëring, kenmerken en prevalentie van trauma gelinkt aan verslaving. Belangrijker is dat de hulpverleningsaanpak ten aanzien van trauma en verslaving belicht en uitgediept wordt in al zijn facetten. We staan o.a. stil bij psycho-educatie, stabilisatie en therapieën zoals Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR). Je krijgt handvatten en richtlijnen hoe je binnen de verslavingszorg omgaat met trauma.
Schematherapie is een integratief behandelmodel ontwikkeld in de jaren ’90 door Jeffrey Young. Het combineert elementen van verschillende therapeutische stromingen in een helder en overzichtelijk model om persoonlijkheidsproblemen te verklaren en te behandelen. Het helpt mensen die vastzitten in terugkerende patronen (schema’s en modi) om tot duurzame verandering te komen. Deze schema’s zijn vaak ontstaan in de kindertijd door tekorten in basisbehoeften. Schema’s zorgen er dan voor dat de omgeving begrijpelijk en voorspelbaar wordt. Deze schema’s beïnvloeden hoe iemand zichzelf, anderen en de wereld om zich heen waarneemt en tegemoet treedt. In het volwassen leven worden deze schema’s eerder maladaptief, waarbij deze getriggerd kunnen worden op momenten dat er iets gebeurt dat aan vroeger doet denken. We gaan ons vervolgens gedragen op manieren die ons vroeger ook hebben helpen overleven (modi). Echter in het hier en nu zorgt deze overlevingsstrategie ervoor dat we opnieuw niet voorzien worden in onze onderliggende behoeften. Dit bevestigt dan weer de eerdere overtuigingen dat we hadden en op deze manier geraakt men vast in hun patronen. In deze vorming wordt gekeken naar hoe men vanuit een bepaalde modus gaat gebruiken en welke functie dit heeft.
Mensen op het autismespectrum hebben een andere denkstijl en informatieverwerking dan neurotypische mensen (mensen zonder autisme) Typerend in de begeleiding van mensen op het spectrum is vaak een dubbele mindblindness; mensen op het spectrum kunnen zich moeilijk de wereld van neurotypische mensen inbeelden, maar ook omgekeerd!
Tijdens deze vorming gaan we proberen te ervaren hoe het is om in de wereld te zitten van iemand op het spectrum met een (rand)normale begaafdheid. Is de hulpverlening in de geestelijke gezondheidszorg aangepast aan de noden van mensen op het spectrum? Wat zijn de verschillen en gelijkenissen tussen autismespecifiek- en verslavingsgedrag? Hoe kan je als hulpverlener autismevriendelijk werken en welke aanpassingen zijn er nodig?
Iedere mens is uniek en dit geldt ook voor mensen op het spectrum. Tijdens deze vormingsdag proberen we richtlijnen en specifieke handvaten te vinden om mensen op het spectrum en met een verslavingsproblematiek te begeleiden. We vertrekken vanuit die bijzondere denkwereld en proberen hier een aantal antwoorden op te vinden.
De redenen voor middelengebruik en de oorzaken van verslavingsproblemen zijn complex en multifactorieel. Daarom situeert de aanpak ervan zich op een continuüm van preventie, vroeginterventie, hulpverlening, schadebeperking en maatschappelijke integratie.
Het voorkomen van problemen als gevolg van alcohol- en ander druggebruik (preventie) is geen nattevingerwerk. Na een inleiding in de problematiek en het interventiecontinuüm krijg je de basiskaders mee die we gebruiken in de alcohol- en drugpreventiepraktijk en verdiepen we ons in kwaliteitsvolle preventie. Je maakt ook kennis met het preventieaanbod voor enkele sectoren naar keuze.