Training tag: Keuzemodule

De combinatie van verslaving en persoonlijkheidsstoornis komt vaak voor. Het is een combinatie die zorgt voor bijkomende problemen op verschillende terreinen. Hoe versterken deze twee problemen het problematische verloop en hoe bemoeilijkt het ene probleem de behandeling van het andere? De gecombineerde problemen blijven vaak onderbelicht. Ook de teneur blijft vaak somber. Herstel of genezing is veel moeilijker dan voor elk van deze twee problemen –verslaving en persoonlijkheidsstoornis– apart.

De combinatie kent meestal een ongunstiger verloop, met een beduidend verminderde levenskwaliteit op verschillende levensdomeinen.

In deze vorming willen we ten eerste deze ‘moeilijke combinatie’ beschrijven. We focussen vooral op twee specifieke persoonlijkheidsstoornissen, namelijk de antisociale en de borderline persoonlijkheidsstoornis. We schetsen de beperkingen en grenzen van de hulpverlener evenals de beperkingen die eigen zijn aan de problematiek.

Vanuit een gezond optimisme reiken we handvatten aan om u te leren omgaan met deze combinatie van problemen. We belichten o.a. het hanteren van regels, een werkbare behandelingsrelatie en zelfzorg en teamzorg voor de hulpverleners.

De combinatie van verslaving en persoonlijkheidsstoornis komt vaak voor. Het is een combinatie die zorgt voor bijkomende problemen op verschillende terreinen. Hoe versterken deze twee problemen het problematische verloop en hoe bemoeilijkt het ene probleem de behandeling van het andere? De gecombineerde problemen blijven vaak onderbelicht. Ook de teneur blijft vaak somber. Herstel of genezing is veel moeilijker dan voor elk van deze twee problemen –verslaving en persoonlijkheidsstoornis– apart.

De combinatie kent meestal een ongunstiger verloop, met een beduidend verminderde levenskwaliteit op verschillende levensdomeinen.

In deze vorming willen we ten eerste deze ‘moeilijke combinatie’ beschrijven. We focussen vooral op twee specifieke persoonlijkheidsstoornissen, namelijk de antisociale en de borderline persoonlijkheidsstoornis. We schetsen de beperkingen en grenzen van de hulpverlener evenals de beperkingen die eigen zijn aan de problematiek.

Vanuit een gezond optimisme reiken we handvatten aan om u te leren omgaan met deze combinatie van problemen. We belichten o.a. het hanteren van regels, een werkbare behandelingsrelatie en zelfzorg en teamzorg voor de hulpverleners.

Verslaving en persoonlijkheidsproblemen gaan vaak hand in hand. Wat betreft de behandeling vallen deze cliënten vaak tussen wal en schip mede door bijkomende, complexe problemen op verschillende terreinen. Schematherapie kan handvaten bieden om beide problematieken geïntegreerd te behandelen.  In deze vorming zal een basis worden meegegeven van schematherapie, toegepast op persoonlijkheidsproblemen en verslaving.

Schematherapie is een integratief behandelmodel ontwikkeld in de jaren ’90 door Jeffrey Young. Het combineert elementen van verschillende therapeutische stromingen in een helder en overzichtelijk model om persoonlijkheidsproblemen te verklaren en te behandelen. Het helpt mensen die vastzitten in terugkerende patronen (schema’s en modi) om tot duurzame verandering te komen. Deze schema’s zijn vaak ontstaan in de kindertijd door tekorten in basisbehoeften. Schema’s zorgen er dan voor dat de omgeving begrijpelijk en voorspelbaar wordt. Deze schema’s beïnvloeden hoe iemand zichzelf, anderen en de wereld om zich heen waarneemt en tegemoet treedt. In het volwassen leven worden deze schema’s eerder maladaptief, waarbij deze getriggerd kunnen worden op momenten dat er iets gebeurt dat aan vroeger doet denken. We gaan ons vervolgens gedragen op manieren die ons vroeger ook hebben helpen overleven (modi). Echter in het hier en nu zorgt deze overlevingsstrategie ervoor dat we opnieuw niet voorzien worden in onze onderliggende behoeften. Dit bevestigt dan weer de eerdere overtuigingen dat we hadden en op deze manier geraakt men vast in hun patronen. In deze vorming wordt gekeken naar hoe men vanuit een bepaalde modus gaat gebruiken en welke functie dit heeft.  

ADHD heeft een invloed op de ontwikkeling, symptomen en behandeling van verslaving. Toch wordt deze stoornis ​vaak niet herkend waardoor een gepaste behandeling uitblijft.

De geüpdatete richtlijn voor de aanpak ADHD en verslaving, geeft hulpverleners aanbevelingen voor de diagnose en behandeling. Tijdens deze vorming zoomen we dieper in op het profiel van gebruikers met ADHD en de invloed die ADHD kan hebben op het gebruik. Daarnaast belichten we de adviezen voor de screening, diagnostiek, behandeling en medicatie. We bespreken hoe het behandelprogramma voor verslaving kan aangepast worden aan de ADHD-symptomen. ​ Deze elementen worden vertaald naar een concreet en praktisch niveau onder de vorm van een modulaire behandelgids. Hierdoor krijgen hulpverleners handvatten om met deze cliëntengroep te werken. De leidraad voor deze vorming is het boek ‘Omgaan met ADHD bij verslaving’ van F. Matthys, A. Bronckaerts en C. L. Crunelle, uitgegeven door Garant (2016). Je ontvang dit boek bij deelname aan de vorming.

Personen met een psychiatrische stoornis, lopen een veel groter risico op de ontwikkeling van een middelenproblematiek, dan mensen uit de algemene bevolking. Professionals in de alcohol- en drughulpverlening én in de bredere GGZ komen dus geregeld in contact met dubbeldiagnosepatiënten. Om hier op een effectieve wijze mee om te gaan is een goed begrip van de dubbele problematiek en integrale behandelvormen noodzakelijk.

De ontwikkeling van problematisch middelengebruik behelst een complex samenspel van biopsychosociale factoren. Ook traumatische of ingrijpende gebeurtenissen leiden vaak tot problematisch middelengebruik. Als hulpverlener werkzaam in de verslavingszorg is het belangrijk om aandacht te hebben voor eventuele onderliggende traumata. Posttraumatisch stress-stoornis (PTSS) wordt vaak (te) laat of helemaal niet ontdekt omdat cliënten hun trauma’s vaak verzwijgen.

Maar hoe screen en diagnosticeer je trauma en (complexe) PTSS? En wat doe je dan als hulpverlener? Is een behandeling van een trauma risicovol tijdens de verslavingsbehandeling? Dient eerst de verslaving aangepakt te worden? Of kan er steeds op een geïntegreerde manier gewerkt worden?

In deze vorming zoemen we in op deze relatie tussen trauma en problematisch middelengebruik. We staan kort stil bij de definiëring, kenmerken en prevalentie van trauma gelinkt aan verslaving. Belangrijker is dat de hulpverleningsaanpak ten aanzien van trauma en verslaving belicht en uitgediept wordt in al zijn facetten. We staan o.a. stil bij psycho-educatie, stabilisatie en therapieën zoals Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR). Je krijgt handvatten en richtlijnen hoe je binnen de verslavingszorg omgaat met trauma.

Personen met een psychiatrische stoornis, lopen een verhoogd risico op de ontwikkeling van een middelenproblematiek. Professionals in de alcohol- en drughulpverlening én de bredere GGZ komen dus geregeld ​in contact met dubbeldiagnosepatiënten. Om hier op een effectieve wijze mee om te gaan is een goed begrip van de dubbele problematiek en integrale behandelvormen noodzakelijk.

Mensen op het autismespectrum hebben een andere denkstijl en informatieverwerking dan neurotypische mensen (mensen zonder autisme) Typerend in de begeleiding van mensen op het spectrum is vaak een dubbele mindblindness; mensen op het spectrum kunnen zich moeilijk de wereld van neurotypische mensen inbeelden, maar ook omgekeerd!

Tijdens deze vorming gaan we proberen te ervaren hoe het is om in de wereld te zitten van iemand op het spectrum met een (rand)normale begaafdheid.
Is de hulpverlening in de geestelijke gezondheidszorg aangepast aan de noden van mensen op het spectrum? Wat zijn de verschillen en gelijkenissen tussen autismespecifiek- en verslavingsgedrag? Hoe kan je als hulpverlener autismevriendelijk werken en welke aanpassingen zijn er nodig?

Iedere mens is uniek en dit geldt ook voor mensen op het spectrum. Tijdens deze vormingsdag proberen we richtlijnen en specifieke handvaten te vinden om mensen op het spectrum en met een verslavingsproblematiek te begeleiden. We vertrekken vanuit die bijzondere denkwereld en proberen hier een aantal antwoorden op te vinden.