Mensen met een (lichte) verstandelijke beperking zijn kwetsbaar voor psychiatrische stoornissen, waaronder ook verslavingsproblemen. Als begeleider in de verslavingszorg is het belangrijk om enerzijds de verstandelijke beperking te detecteren en anderzijds hier rekening mee te houden binnen de (groeps)begeleiding.
De volgende items worden behandeld in deze vorming:
Wat is een verstandelijke beperking?
(H)erkennen van verstandelijke beperking bij onze doelgroep en aanpak van mensen met een verstandelijke beperking in de verslavingszorg.
Handvatten om de eigenheid van personen met een verstandelijke beperking te herkennen.
Tips om aan te sluiten bij de emotionele ontwikkeling van je cliënt.
Tips om je begeleiding beter af te stemmen op personen met een verstandelijke beperking.
Grondhouding van de hulpverlener en tips voor communicatie.
Deze module verkent de theoretische achtergronden rond terugvalpreventie, maar heeft tegelijk ook een specifieke focus op het ontwikkelen van de benodigde attitude en vaardigheden. Jullie leren niet alleen het terugvalproces kennen, maar ook om samen met de cliënt effectief een terugvalpreventieplan opstellen. Daarnaast worden jullie getraind in het hanteren van gesprekstechnieken die cruciaal zijn om constructief met terugvalsituaties van cliënten om te gaan. Het doel is om praktische tools te bieden voor een effectieve ondersteuning in het voorkomen en aanpakken van terugval.
Deze module verkent de dimensies van herstelgerichte zorg, waarbij de kenmerken en tips voor het omgaan met verslavingsgedrag centraal staan. We bespreken de essentiële attitudes en persoonlijke aspecten van de hulpverlener, en onderzoeken de implicaties van verslavingsgedrag voor effectieve hulpverlening. Een boeiende verkenning om de inzichten en vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn in de ondersteuning van herstelprocessen.
ADHD heeft een invloed op de ontwikkeling, symptomen en behandeling van verslaving. Toch wordt deze stoornis vaak niet herkend waardoor een gepaste behandeling uitblijft.
De geüpdatete richtlijn voor de aanpak ADHD en verslaving, geeft hulpverleners aanbevelingen voor de diagnose en behandeling. Tijdens deze vorming zoemen we dieper in op het profiel van gebruikers met ADHD en de invloed die ADHD kan hebben op het gebruik. Daarnaast belichten we de adviezen voor de screening, diagnostiek, behandeling en medicatie. We bespreken hoe het behandelprogramma voor verslaving kan aangepast worden aan de ADHD-symptomen. Deze elementen worden vertaald naar een concreet en praktisch niveau onder de vorm van een modulaire behandelgids. Hierdoor krijgen hulpverleners handvatten om met deze cliëntengroep te werken. De leidraad voor deze vorming is het boek ‘Omgaan met ADHD bij verslaving’ van F. Matthys, A. Bronckaerts en C. L. Crunelle, uitgegeven door Garant (2016). Je ontvang dit boek bij deelname aan de vorming.
Psycho-educatie heeft als doel cliënten maar ook hun familieleden die in begeleiding of behandeling zijn, te informeren over de problematiek maar ook de aspecten van behandeling. In deze module wordt een aantal voorbeelden van psycho-educatie belicht. De deelnemer krijgt rond verschillende thema’s een aantal methodieken aangereikt die je kan toepassen in je eigen werksituatie. Tevens wordt er stilgestaan bij enkele aandachtspunten voor het begeleiden van PE gaande van de gespreksstijl tot werken op maat (ambulant of residentieel, productspecifiek en individueel of in groep)
Er worden specifieke methodieken voorgesteld zoals MMM-model, Paard-ruiter metafoor en www.balkmetafoor.be die zowel individueel als in groep kunnen gebruikt worden.
In de voormiddag laten we je kennismaken met wat oplossingsgericht werken juist inhoudt en betekent. De visie van oplossingsgericht werken gaat ervan uit dat ieder mens altijd eigen competenties of krachtbronnen ter beschikking heeft, hoe complex en wanhopig een situatie ook moge zijn. De focus bij oplossingsgericht werken ligt op de gewenste situatie. In de begeleiding benadruk je de reeds bereikte successen van de cliënt en zet je de competenties en mogelijkheden van de cliënt in de verf. Doelen worden daarbij zeer concreet en haalbaar geformuleerd.
In de namiddag gaan we concreter in op wat oplossingsgericht werken kan betekenen voor en in de verslavingszorg en hoe er aan de slag kan gegaan worden met oplossingsgerichte visie en methodieken.
Wat is ‘harm reduction’? In een eerste luik van de vorming neemt Tessa Windelinkx je vanuit haar jarenlange praktijkervaring mee in het theoretische kader van definities en situering. Ze staat beschouwend stil bij wat dit betekent in de praktijk van laagdrempelige hulpverlening. De complexiteit van schadebeperking, attitudes, de rol van gebruikers e.d. worden in interactie met de groep scherper gesteld.
In de namiddagsessies splitst de groep zich op naar interesse. Wie op zoek is naar de basics over het behandelen van opioïdeafhankelijkheid door middel van substitutietherapie, kan hiervoor terecht in keuzesessie 1.1 ‘Substitutiebehandeling’ door verslavingsarts, Dr. Boiy. Terzelfder tijd zet Tessa Windelinckx enkele concrete harm reduction-initiatieven zoals spuitenruil, gebruiksruimtes… op een rijtje in sessie 1.2.
In de 2e reeks keuzesessies wordt er een verdiepend medisch luik aangeboden door Dr. Boiy over substitutietherapie. Hier zal er op maat van de groep ingegaan worden op de meer specifieke aspecten van een methadon- en buprenorfinebehandeling. Daarnaast zoemt Safe ’n Sound-coördinator Shawny Vanhoutteghem in Sessie 2.2 in op risicobeperking bij recreatief druggebruik binnen het uitgaan. Ze geeft een overzicht van de verschillende schadebeperkende interventies in het uitgaansleven (zoals o.a. Safe ’n Sound, Quality Nights, Early Warning System (EWS), drugbeleid op festivals…) én schetst hoe deze op elkaar afgestemd zijn. Deze sessie gaat voornamelijk over het delen van visie, good practises en misvattingen die vandaag de dag nog leven.
Maak je keuze. Na inschrijving kan je jouw voorkeur van keuzesessies aanduiden via modules.
– Keuzesessies 1: (13.00u – 14.30u) – kies één optie o 1.1 ‘Substitutiebehandeling’: medische en psychosociale basisaspecten o 1.2 ‘Concrete harm reduction-initiatieven’: spuitenruil, gebruiksruimtes, pill-testing…
– Keuzesessies 2: (14.45u – 16u) – kies één optie o 2.1 ‘Substitutiebehandeling’: verdiepende aspecten: (her-)opstart, verantwoordelijkheid/inspraak cliënt, meegeefbeleid… o 2.2 ‘Risicobeperking bij recreatief druggebruik in de nightlife setting’
ACT (Acceptance and Commitment Therapy) behoort tot de zogenaamde derde generatie gedragstherapieën en combineert een aantal acceptatie- met gedragsmatige technieken. Doel is het vergroten van de psychologische flexibiliteit. ACT blijkt tevens een effectieve behandelmethode voor diverse, psychische problemen waaronder ook verslaving.
Tijdens de opleiding doorlopen we de zes kernprocessen van ACT en leggen we de link met concrete voorbeelden uit de verslavingszorg: accepteren wat niet veranderd kan worden, afstand nemen van blokkerende gedachten, met de aandacht vanuit een ruimer perspectief in het hier en nu blijven (zelf-als-context), toegewijd handelen in de lijn van wat écht belangrijk is in het leven.
Specifieke aandachtspunten bij verslaving zoals weerstand, impulsiviteit en herval bekijken we vanuit ACT.
Hoe versterken deze twee problemen het problematische verloop en hoe bemoeilijkt het ene probleem de behandeling van het andere? De gecombineerde problemen blijven vaak onderbelicht. Ook de teneur blijft vaak somber. Herstel of genezing is veel moeilijker dan voor elk van deze twee problemen –verslaving en persoonlijkheidsstoornis– apart.
De combinatie kent meestal een ongunstiger verloop, met een beduidend verminderde levenskwaliteit op verschillende levensdomeinen.
In deze vorming willen we ten eerste deze ‘moeilijke combinatie’ beschrijven. We focussen vooral op twee specifieke persoonlijkheidsstoornissen, namelijk de antisociale en de borderline persoonlijkheidsstoornis. We schetsen de beperkingen en grenzen van de hulpverlener evenals de beperkingen die eigen zijn aan de problematiek.
Vanuit een gezond optimisme reiken we handvatten aan om u te leren omgaan met deze combinatie van problemen. We belichten o.a. het hanteren van regels, een werkbare behandelingsrelatie en zelfzorg en teamzorg voor de hulpverleners.